Eén van de onderwerpen waarover met regelmaat wordt geprocedeerd in het vervoersrecht, houdt verband met de vraag of een overeenkomst moet worden gezien als vervoersovereenkomst of als expeditie-overeenkomst.
Op het eerste gezicht lijken deze overeenkomsten sterk op elkaar, maar de juridische gevolgen verschillen nogal sterk.
Vervoersovereenkomst
De vervoersovereenkomst (van goederen) wordt in artikel 8:20 BW omschreven als de overeenkomst waarbij de ene partij (de vervoerder) zich tegenover de andere partij (de afzender) verbindt om zaken te vervoeren. Volgens de overeenkomst mag de vervoerder de zaken zelf vervoeren of hij mag een derde (de onder vervoerder) inschakelen die het feitelijk vervoer uitvoert. De vervoerder is dan slechts de vervoerder op papier.
Expeditie-overeenkomst
De expeditie-overeenkomst wordt in de wet omschreven als de overeenkomst waarbij de expediteur zich tegenover de opdrachtgever verbindt tot het ten behoeve van de opdrachtgever sluiten van een over meer vervoersovereenkomst. De expediteur vervoert dus niet zelf de zaken.
Het verschil
Op het eerste gezicht is het niet eenvoudig om een onderscheid te maken tussen de expediteur met een expeditie-overeenkomst en de papieren vervoerder met een vervoersovereenkomst. Beiden voeren niet zelf het vervoer uit, maar sluiten een overeenkomst met een partij die het vervoer feitelijk uitvoert.
Juridisch gezien is het wel van belang om dit onderscheid te maken. De expediteur is namelijk niet aansprakelijk voor ladingschade. Het enige waartoe hij gehouden is, is het sluiten van een vervoersovereenkomst met een vervoerder. Alleen wanneer een expediteur bijvoorbeeld een onbetrouwbare vervoerder heeft gecontracteerd, zou hij aansprakelijk tegenover de opdrachtgever kunnen zijn. Daarentegen is de vervoerder in principe wel aansprakelijk voor ladingschade.
Een ander verschil tussen de twee overeenkomsten is dat de wettelijke regeling over de aansprakelijkheid van de expediteur van regelend recht is. De expediteur kan zijn aansprakelijkheid in zijn overeenkomst dus verder beperken. De regeling voor de vervoerder is van dwingend recht; dat betekent dat de vervoerder zijn aansprakelijkheid niet kan beperken of uitsluiten.
Tot slot
Zoals hierboven aangegeven wordt er regelmatig geprocedeerd over de vraag of er tussen partijen een expeditie-overeenkomst of een vervoersovereenkomst is gesloten. Uit de rechtspraak kan worden afgeleid dat dit afhangt van de uitleg van de gesloten overeenkomst. Alle omstandigheden van het concrete geval kunnen daarbij meespelen. Wil een partij in het kader van een transportopdracht als expediteur optreden dan zal hij zich bij het sluiten van de overeenkomst duidelijk als zodanig moeten presenteren. Doet hij dat niet dan wordt meestal aangenomen dat er sprake is van een vervoersovereenkomst.
