De coronapandemie levert een hoop vragen op, ook op het gebied van arbeidsrecht. Eén van die vragen is of je als werkgever eenzijdig arbeidsvoorwaarden met je werknemers kunt wijzigen, bijvoorbeeld door een loonoffer te verlangen.
Bij de beantwoording van deze vraag moet je aan het volgende denken:
1) Zorg voor een goede arbeidsovereenkomst met een eenzijdig wijzigingsbeding
Als de arbeidsovereenkomst een eenzijdig wijzigingsbeding bevat (op grond van artikel 7:613 BW), dan heeft een werkgever in principe geen toestemming van de werknemer nodig om de arbeidsvoorwaarden te wijzigen. Er moet dan wel een zwaarwichtig belang zijn, dat zodanig is dat het belang van de werknemer daarvoor naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid moet wijken (dat volgt uit deze uitspraak van de Hoge Raad). Een eenzijdig wijzigingsbeding kan ook in de cao staan opgenomen.
2) Overleg
Een open deur, maar toch: de verhouding tussen werkgever en werknemer wordt beheerst door de redelijkheidsnorm van artikel 7:611 BW. Deze redelijkheid en billijkheid kan met zich brengen dat de werknemer instemt met een wijziging.
3) Onderbouw
Stemt de werknemer niet in dan gelden – naast het goed werkgeverschap van artikel 7:611 BW - de drie criteria uit het zogenoemde ‘Stoof/Mammoet’-arrest van de Hoge Raad van 11 juli 2008. Een werkgever moet allereerst zorgen voor een degelijke financiële onderbouwing van de gevolgen van de coronapandemie. Ten tweede moet uit deze onderbouwing blijken dat het wijzigingsvoorstel, gelet op de omstandigheden van het geval, redelijk is. Een omstandigheid kan bijvoorbeeld zijn de vraag of de werkgever gebruik kan maken van de NOW-regeling.
4) Wees zorgvuldig
Ten derde moet een werkgever zorgvuldig te werk gaan. Overleg met de werknemers en leg uit waarom in het licht van de omstandigheden van het geval de aanvaarding van het voorstel redelijkerwijs van de werknemers gevraagd kan worden. Een omstandigheid kan bijvoorbeeld zijn of overig personeel akkoord is met de wijziging.
Rechters over wijzigen arbeidsvoorwaarden
Inmiddels hebben verschillende kantonrechters zich gebogen over de vraag of de coronapandemie tot wijzigen van arbeidsvoorwaarden kan leiden.
De kantonrechter in Amsterdam bepaalde dat de eigenaar van een Turkse broodjeszaak het salaris van personeel niet vanwege de coronacrisis eenzijdig mocht opschorten. De kantonrechter vond dat de coronacrisis wel een onvoorziene bedrijfseconomische noodsituatie opleverde. Een noodsituatie die meebracht dat de werkgever zijn personeel kon vragen om arbeidsrechtelijke aanspraken op te schorten. Het zonder overleg eenzijdig opschorten van 50% van het salaris kon echter niet door de beugel.
In een andere zaak bepaalde dezelfde kantonrechter dat niet vastgesteld kon worden of het voorstel van de werkgever tot wijziging van de arbeidsvoorwaarden wel redelijk was. De financiële onderbouwing ontbrak namelijk. De kantonrechter voegde daaraan toe dat de coronapandemie zou kunnen meebrengen dat van de werknemer kon worden gevraagd om met een tijdelijke korting op het salaris akkoord te gaan.
De kantonrechter op Aruba volgde de werkgever wel in een verzoek om wijziging van de arbeidsvoorwaarden. Het ging om een witgoed-/meubelzaak die van haar werknemers een loonoffer vroeg (geen maandelijkse 'incentives' meer en uitbetaling van 75% van het basissalaris). De kantonrechter oordeelde dat aanpassing van de werknemer gevraagd kon worden. Belangrijke omstandigheid was dat bijna alle overige (136) werknemers wel akkoord waren gegaan.
Al met al is het vragen van een loonoffer bepaald geen sinecure. Heb je vragen over wijziging van arbeidsvoorwaarden? Bel of mail gerust. Ik kan je bijstaan
