Op 15 maart 2019 is door de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) een nieuwsbericht gepubliceerd over het testen van werknemers op het gebruik van alcohol, drugs of geneesmiddelen. In dit nieuwsbericht geeft de AP aan dat werknemers tijdens werktijd alleen getest mogen worden op het gebruik van alcohol, drugs of geneesmiddelen als daar een wettelijke basis voor bestaat.

Als een werkgever dergelijke tests uitvoert zonder dat daarvoor een wettelijke basis is, dan overtreedt de werkgever de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Resultaten van alcohol- drugs of geneesmiddelentest zijn namelijk gezondheidsgegevens. Dergelijke gegevens mogen op grond van de privacywetgeving alleen worden verwerkt wanneer daarvoor een wettelijke uitzondering bestaat.

Risicovolle beroepen

Vooralsnog bestaat slechts voor werknemers die bepaalde risicovolle beroepen uitoefenen – zoals bijvoorbeeld piloten, schippers en treinmachinisten – een wettelijke basis voor het testen van werknemers op het gebruik van alcohol, drugs of geneesmiddelen. In het 'Besluit alcohol, drugs en geneesmiddelen in het verkeer' zijn de regels gebundeld die gelden voor het afnemen van testen in die gevallen. Op basis van de Wet luchtvaart en het besluit kunnen luchtvaartmaatschappijen hun piloten bijvoorbeeld tijdens werktijd onaangekondigd laten controleren door bevoegde ambtenaren op het gebruik van alcohol, drugs of geneesmiddelen.

In het nieuwsbericht geeft de AP aan dat zij zich goed kan voorstellen dat bedrijven die de mogelijkheid willen hebben om personen in de uitoefening van een risicovol beroep te testen op het gebruik van alcohol, drugs of geneesmiddelen, een verzoek indienen bij de wetgever om de wettelijke mogelijkheden op dit gebied te onderzoeken. Het AP lijkt daarmee te onderkennen dat de huidige wettelijke uitzonderingen beperkter zijn dan mogelijk wenselijk is. Voor de werkgeversorganisaties ligt er dan ook een taak om bij de wetgever te lobbyen voor meer mogelijkheden om werknemers te mogen testen op het gebruik van alcohol, drugs en/of geneesmiddelen.  

Actief HR-beleid

De AP wijst er tot slot op dat het afnemen van een alcohol-, drugs- of geneesmiddelentest door de werkgever niet de enige mogelijkheid is om te voorkomen dat werknemers onder invloed aan het werk zijn. In een actief HR-beleid, gericht op het welzijn van de medewerkers en de veiligheid op de werkvloer, passen volgens de AP ook andere maatregelen om gebruik van alcohol en drugs tijdens werktijd tegen te gaan. Als voorbeeld noemt de AP begeleiding van werknemers met problematisch gebruik van alcohol, drugs of geneesmiddelen door de bedrijfsarts.